Олон улсын математикийн өдрийг (International Day of Mathematics) нь жил бүрийн 3-р сарын 14-нд тэмдэглэдэг. Энэ өдрийг 2019 онд ЮНЕСКО-гоос зарлаж, 2020 оноос эхлэн албан ёсоор тэмдэглэж эхэлжээ.
3-р сарын 14-нийг сонгосон шалтгаан нь π (пи) тооны утгатай (3.14) холбоотой бөгөөд уг өдрийг АНУ болон бусад орнуудад "Пи-гийн өдөр" (Pi Day) гэж ч нэрлэдэг.
Энэ өдрийг дэлхий даяар математикт дуртай хүмүүс, багш, сурагчид, судлаачид төрөл бүрийн үйл ажиллагаа, уралдаан, лекц зохион байгуулан тэмдэглэдэг байна.
Π (пи) тоо нь математикийн байгалийн тогтмол тоо юм. Энэ нь тойргийн хүрээний уртыг диаметрт нь харьцуулсан харьцаа бөгөөд ямар ч тойрогт үргэлж тогтмол утгатай байдаг. (жишээ нь ойролцоогоор 3.14159...)
Пи тэмдгийг (π) хэн анх хэрэглэсэн бэ?
Уильям Жонс (William Jones) гэх Уэльсийн математикч 1706 онд анх "π" гэсэн тэмдгийг ашиглажээ. Гэхдээ энэ тэмдэглэл нь 18-р зууны үед Леонард Эйлер (Leonhard Euler)-ийн ачаар түгээмэл болж, орчин үеийн математикийг хөгжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн.
Пи тооны тухай анхны судалгаанууд
- Эртний Египет, Вавилончууд (МЭӨ ~2000 он) – Пи-гийн ойролцоо утгыг 3.125 гэж тооцоолж байсан.
- Грекийн математикч Архимед (МЭӨ 287–212 он) – Пи-гийн утгыг илүү нарийвчлалтай (3.1408 < π < 3.1429) тооцоолсон.
- Хятадын математикч Лю Хуй (МЭ 3-р зуун) – Пи-гийн утгыг 3.1416 гэж гаргасан.
- Персийн математикч Аль-Хоразми (МЭ 9-р зуун) – Пи-гийн тооцооллыг үргэлжлүүлсэн.
Одоо π тоог компьютер ашиглан их наяд оронтой хүртэл бодож гаргасан бөгөөд энэ нь тооны ухааны чухал хэсэг хэвээр байна.
ХҮН ТӨРӨЛХТӨНД МАТЕМАТИК ЯМАР ҮҮРЭГТЭЙ ВЭ?
Математик бол зүгээр нэг хичээл биш, харин хүн төрөлхтний хөгжлийг хөтөлдөг хамгийн хүчирхэг хэрэгсэл юм. Энэ нь бидний амьдралын бүх салбарт нөлөөлж, ирээдүйн технологи, судалгааны суурь үндэс болсоор байна.
Математик нь хүн төрөлхтний хөгжил дэвшилд маш их нөлөөтэй ба бидний өдөр тутмын амьдрал, шинжлэх ухаан, технологи, эдийн засаг, инженерчлэл, эрүүл мэнд гээд бүх салбарт хэрэгтэй.
1. Өдөр тутмын амьдралд
- Санхүүгийн тооцоо – Бид мөнгөө хэрхэн удирдах, хадгалах, зарцуулахдаа математикийн үндсэн үйлдлүүдийг ашигладаг.
- Цаг хугацааны менежмент – Хугацаа тооцоолох, төлөвлөгөө гаргах, ажлаа оновчтой зохицуулахад хэрэгтэй.
- Хоол хийх – Жорыг зөв хэмжиж, орцыг хувилж тооцоолоход математикийн пропорц, харьцаа хэрэглэгддэг.
- Худалдаа, наймаа – Хямдралын хувийг бодох, үнийн харьцуулалт хийхэд математикийн үндсэн ойлголтууд шаардлагатай.
Сэтгэгдэл бичих